Poštovane kolege,
Danas je Svetski dan zoonoza, koji se obeležava 6 jula (World Zoonosis Day 6 July).
Značaj zoonotskih bolesti za javno zdravlje i ekonomiju zemlje nam je poznat. Međutim, treba imati u vidu i druge aktuelne zarazne bolesti životinja koje nisu zoonoze, ali imaju veliki socio-ekonomski značaj.
Stoga je dobro da podelimo informaciju o epizootiološkoj slici distribucije Afričke svinjske kuge (African Swine Fever – ASF) koja opet postaje aktuelna u našoj zemlji i regionu Zapadnog Balkana, južne i centralne Evrope.
Naime, poslednji izveštaj Svetske organizacije za zaštitu zdravlja životinja (World Organization for Animal Health – WOAH, prethodno OIE) za period 9.06.-29.06.2023. ukazuje da je u Evropi registrovano i prijavljeno 28 žarišta ASF kod domaćih svinja (1936 registrovanih slučajeva) i 126 žarišta kod divljih svinja (134 registrovanih slučajeva). Stoga se može zakljućiti da problem širenja ASF u populaciji domaćih svinja postaje sve ozbiljniji u Evropi.
Prisustvo ASF je prvi put registrovano u Bosni i Hercegovini, Hrvatskog, dok je u Srbiji ASF prisutna od 2019. Prisustvo ovog virusa u kontinuitetu aktuelno je u zemljama centralne, jugoistočne i južne Evrope poput Mađarske, Rumunije, Bugarske, Poljske, Baltičkih država (Litvanija, Estonija, Litva), Nemačke, Italije, Malte.
Od 2021. godine do sada, najveći broj žarišta je registrovan u Evropi (2771 kod domaćih svinja i čak 15614 kod divljih svinja) sa ukupnim gubicima usled mera eradikacije od 1039073 svinja.
Stoga, WOAH ohrabruje nacionalne veterinarske službe da ostanu budne, aktivne i da primenjuju u kontinuitetu naučno-bazirane međunarodne standarde i vodiče u njihovim nacionalnim programima mera za prevenciju i kontrolu Afričke svinjske kuge.
Možete da pogledate izveštaj WOAH, sa mapom koja prikazuje geografsku distribuciju ASF, za period 9.06.-29.06.2023. na: https://www.woah.org/app/uploads/2023/07/asf-report37.pdf i materijal namenjen za edukaciju na: https://www.woah.org/en/disease/african-swine-fever .
Dalje, možete da pogledate i izveštaj WOAH (OIE) nakon njihove misije u Srbiji tokom 2019. godine, nakon prvih registrovanih slučajeva ASF u selima u okolini Mladenovca na: https://rr-europe.woah.org/wp-content/uploads/2020/05/2019-12_sge-asf_serbia-en.pdf .
Poseban izazov za sprečavanje širenja ASF u našoj zemlji predstavlja struktura domaćinstava koje drže svinje u uzgoju, imajući u vidu podatak da je 67% domaćinstava koje drži manje od 10 svinja, dok je 29% malih farmi sa brojem svinja od 10-100, 4% srednjih farmi sa brojem svinja od 100-500 i zanemarljiv procenat velikih komercijalnih farmi sa brojem svinja preko 500. Dodatni izazov predstavlja i činjenica da se veliki procenat svinja, poreklom iz malih domaćinstava, kolje i obrađuje van registrovanih klanica. Sa geografske i epizootiološke tačke gledišta, najugroženija područja su istočna/jugoistočna, jugozapadna Srbija i zapadni/severozapadni deo Vojvodine.
Sadašnja epizootiološka situacija je ozbiljna, sa registrovanim slučajevima na teritoriji grada Beograda, što je od značaja i članove našeg regionalnog odbora VKS Beograd II. Tako su na primer registrovani slučajevi ASF kod domaćih svinja u Krnjači, Ovči, Borči, Padinska Skela i u selima u okolini Panćeva. Informacije o aktuelnom statusu ASF u našoj zemlji možete preuzeti sa portala Uprave za veterinu:
https://www.vet.minpolj.gov.rs/zarazne-bolesti-zivotinja/africka-kuga-svinja-aktuelne-informacije/
Stoga je neophodno da nacionalna veterinarska služba ažurno razvija planove za nadzor i kontrolu ASF i tesno sarađuje sa regionalnim institutima i veterinarskim stanicama i ambulantama. To uključuje i aktivnosti koje se odnose na permanentnu edukaciju uzgajivača svinja (naročito u malim domaćinstvima), lovaca, lokalnih vlasti i stanovništva u seoskim sredinama, ali i na blagovremeno planiranje budžetskih stavki koje se odnose na troškove laboratorijskog ispitivanja kod aktivnog nadzora koje imaju instituti i naročito, troškove veterinara iz veterinarskih stanica koji obavljaju terenski nadzor i kontrolu domaćinstava.
Svi pomenuti aspekti su važni kako bi se uspostavio efektivan sistem kontrole ASF i sprečavalo dalje širenje ove bolesti koja može naneti nesagledive posledice domaćem stočarstvu i dovesti do daljeg umanjenja broja svinja u našoj zemlji, što umanjuje prehrambeni suverenitet zemlje i povećava potrebu za uvozom svinja i svinjskog mesa.
Ono što ohrabruje u borbi protiv ASF je da je pri kraju pilot testiranje vakcine protiv Afričke svinjske kuge koje je sprovedeno u Vijetnamu. U pitanju je atenuiran tip vakcine koju su razvili naučnici Ministarstva poljoprivrede SAD (United States Department of Agriculture Agricultural Research Service – USDA ARS) pod nazivom “NAVET-ASFVAC“ u saradnji sa vijetnamskom kompanikom NAVETCO.
Vakcina NAVET-ASFVAC je pokazala odlicnu efikasnost nakon dve doze i nisu registrovani rizici po zdravlje svinja nakon njene primene. Odobreno je 600 000 doza za inicijijalnu prodaju vijetnamskim farmerima.
Podatke o istraživanju i efikasnosti vakcine protiv ASF možete da pogledate na:
https://rr-asia.woah.org/wp-content/uploads/2022/12/5-f-viet-nam-asf-country-report.pdf
Priredio:
Dr Ivan Nastasijević, DVM
Naučni savetnik
Predsednik RO VKS Beograd II
